แนวข้อสอบสำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ (สคร.) ใหม่ล่าสุด

ถาม – ตอบ

ความหมายของรัฐวิสาหกิจ แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวกับการดำรงตำแหน่งคณะกรรมการในรัฐวิสาหกิจของข้าราชการการเมืองและข้าราชการประจำ

***********************************

1. ความหมายทั่วไปของรัฐวิสาหกิจ คืออะไร

ตอบ   ศาสตราจารย์ เอ. เอ็ช. แฮนสัน (A.H. Hanson) ได้ให้ความหมายของ “รัฐวิสาหกิจ” ว่าหมายถึงกิจการที่รัฐเป็นเจ้าของ และดาเนินการด้านอุตสาหกรรม เกษตรกรรม การเงินและการค้าพาณิชย์

วิคแฮม (Wickham) เสนอว่า รัฐวิสาหกิจคือ องค์การที่ดาเนินการเพื่อขายผลิตผลหรือบริการแก่ตลาดโดยที่กิจการนี้มีรัฐบาลเป็นเจ้าของทั้งหมดหรือส่วนใหญ่ ลักษณะขององค์การจะมีระบบงบประมาณ แยกต่างหากจากราชการ และจะมีการดาเนินการบริหารของตนเองโดยรัฐบาลหรือส่วนราชการจะคอยเป็นผู้กำหนดแนวทางไว้ ซึ่งองค์การนั้น ๆ จะต้องปฏิบัติตาม

จากความหมายดังกล่าว แสดงให้เห็นว่า รัฐวิสาหกิจ  หมายถึง  องค์การของรัฐบาลหรือหน่วยงานธุรกิจของรัฐบาล หรือบริษัท หรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลใด ๆ ที่ดาเนินกิจกรรมธุรกิจทั้งในด้านอุตสาหกรรม กสิกรรมและการพาณิชย์ที่ส่วนราชการหรือองค์การของรัฐบาลหรือหน่วยงานธุรกิจของรัฐบาลมีทุนรวมอยู่ด้วยเกินกว่าร้อยละห้าสิบ หรือเป็นเจ้าของทุนทั้งหมดและควบคุมการดาเนินกิจกรรมนั้น ๆ

2. “รัฐวิสาหกิจ”  ในพระราชบัญญัติแรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ พ.ศ.2543  หมายความว่าอย่างไร

ตอบ  (1) องค์การของรัฐบาลตามกฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งองค์การของรัฐบาลหรือกิจการของรัฐตามกฎหมายที่จัดตั้งกิจการนั้น และให้หมายความรวมถึงหน่วยงานธุรกิจที่รัฐเป็นเจ้าของ

(2) บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่กระทรวง ทบวงกรมหรือทบวงการเมืองที่มีฐานะเทียบเท่าหรือรัฐวิสาหกิจตาม (1) มีทุนรวมอยู่ด้วยเกินร้อยละห้าสิบ

3. การที่รัฐบาลของประเทศต่าง ๆ เข้ามาดาเนินการจัดตั้งรัฐวิสาหกิจมีวัตถุประสงค์ในการจัดตั้งอย่างไร

ตอบ 1. วัตถุประสงค์ทางการเมือง การจัดตั้งรัฐวิสาหกิจเป็นการสะท้อนให้เห็นถึงการนา เอาแนวความคิดของปรัชญาทางการเมืองและอุดมการณ์ของการจัดองค์การทางเศรษฐกิจและสังคม ของประเทศมาปฏิบัติ

2.วัตถุประสงค์ทางเศรษฐกิจ เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจของชาติในสาขาใดสาขาหนึ่งโดยเฉพาะหรือทั่ว ๆ ไป เพื่อจัดองค์การทางเศรษฐกิจที่ถูกโอนมาเป็นของรัฐและเพื่อเป็นสิ่งจูงใจสาหรับเงินทุนของเอกชนอันเนื่องมาจากการขาดแคลนทรัพยากรของเอกชนในการดาเนินการสาหรับโครงการลงทุนขนาดใหญ่

3. วัตถุประสงค์ทางสังคม ตามปกติเป็นหน้าที่ของรัฐบาลที่จะดาเนินการจัดทาบริการสาธารณะให้แก่ประชาชนทั้งด้านคมนาคม การสื่อสาร โทรคมนาคม ตลอดจนด้านสาธารณูปโภค สาธารณูปการต่าง ๆ

4. วัตถุประสงค์ในการจัดตั้งรัฐวิสาหกิจไทยมี ดังนี้คือ

ตอบ 1. เพื่อดำเนินกิจการที่ต้องใช้เงินลงทุนสูง ได้แก่ กิจการด้านสาธารณูปโภค ซึ่งสภาพกิจการเป็นกิจการขนาดใหญ่ เป็นพื้นฐานในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศและสวัสดิการของประชาชน

2. เพื่อให้บริการแก่สังคม บริการบางอย่างประชาชนทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับบริการนั้น หากรัฐปล่อยให้เอกชนดาเนินการอาจมีการกำหนดค่าบริการสูงเนื่องจากเอกชนมุ่งหวังผลกาไรมากและอาจให้บริการไม่ทั่วถึง รัฐจึงจาเป็นต้องเข้ามาดาเนินการเพื่อเป็นการให้บริการสังคม

3. เพื่อควบคุมการบริโภคสินค้าบางชนิด ซึ่งเป็นสินค้าให้โทษ เช่น สุรา ยาสูบ แต่รัฐไม่สามารถห้ามการผลิตและจาหน่ายได้ เพราะจะทาให้เกิดปัญหาการลักลอบผลิตจาหน่ายและบริโภค สินค้าเหล่านี้ขึ้นได้

4. เพื่อหารายได้เข้ารัฐ เนื่องจากรายจ่ายของรัฐบาลมีแนวโน้มสูงขึ้นเรื่อย ๆ รัฐจึงต้องพยายามแสวงหารายได้จากแหล่งต่าง ๆ เพิ่มขึ้นเพียงพอสาหรับนาไปใช้ในการพัฒนาประเทศ

5. เพื่อเริ่มกิจการใหม่เป็นแบบฉบับแก่เอกชน เนื่องจากกิจการบางประเภทต้องใช้วิทยาการขั้นสูง เทคนิคการผลิต การจัดการและบุคลากรที่มีความรู้ความชำนาญเฉพาะด้านทาให้กิจการเหล่านี้มีความเสี่ยงในการลงทุนสูง รัฐจึงต้องเข้าดาเนินการเพื่อเป็นการริเริ่มและเผยแพร่เทคโนโลยีใหม่ ๆ เพื่อเป็นการชี้นาส่งเสริมอาชีพในกิจการด้านนี้แกประชาชน

6. เพื่อรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ รัฐจะให้รัฐวิสาหกิจบางแห่งเป็นเครื่องมือในการแทรกแซงตลาด ตรึงราคาสินค้าและบริการบางอย่าง โดยกำหนดราคาและปริมาณการขายเพื่อเพิ่มการแข่งขัน ป้องกันการผูกขาดการผลิตและจาหน่ายสินค้า ตลอดจนเพื่อรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ

7. เพื่อดาเนินอุตสาหกรรมยุทธปัจจัย เนื่องจากความจาเป็นบางอย่าง เช่น สถานการณ์ของประเทศในภาวะสงคราม ยามฉุกเฉิน หรือความจาเป็นทางทหาร ทาให้เกิดรัฐวิสาหกิจที่ผลิตยุทธปัจจัยขึ้น จุดมุ่งหมายในการดาเนินงานที่แท้จริงก็เพื่อผลิตยุทธปัจจัยให้เพียงพอสาหรับใช้ในกองทัพ ได้แก่ ผ้า อาหารสำเร็จรูป

8. เพื่อเผยแพร่ชื่อเสียงของประเทศ กล่าวคือ กิจการบางอย่างรัฐเข้าดาเนินการโดยมีวัตถุประสงค์ที่เผยแพร่ขนบธรรมเนียมประเพณี ศิลปวัฒนธรรม และชื่อเสียงเกียรติคุณประเทศ ให้เป็นที่รู้จักแก่ต่างประเทศยิ่งขึ้น จึงจัดตั้งการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย

5. ประเภทของรัฐวิสาหกิจโดยทั่วไป  มีดังนี้คือ

ตอบ  1. พิจารณาจากองค์กรที่มีอำนาจครอบงาชี้ขาดรัฐวิสาหกิจ  ได้แก่

1. วิสาหกิจส่วนกลาง (State Enterprise)  ได้แก่ รัฐวิสาหกิจซึ่งจัดตั้งโดยรัฐ อันหมายถึง รัฐสภาหรือรัฐบาล ทั้งนี้ไม่รวมองค์การปกครองส่วนท้องถิ่นซึ่งตามระบบกฎหมายยุโรปและระบบกฎหมายอังกฤษไม่ถือว่าองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นรัฐด้วย

2. วิสาหกิจส่วนท้องถิ่น (Local Public Enterprise)  คือ รัฐวิสาหกิจซึ่งจัดทำโดยองค์การปกครองตนเองส่วนท้องถิ่นตามที่มีกฎหมายให้อำนาจให้กระทำได้

2. พิจารณาจากลักษณะการผูกขาดกิจการโดยรัฐ  การแบ่งประเภทของรัฐวิสาหกิจโดยพิจารณาจากลักษณะการผูกขาดกิจการโดยรัฐมีพื้นฐานมาจากปรัชญาและแนวคิดในทางเศรษฐกิจ 2 สำนักใหญ่คือ สานักเสรีนิยมซึ่งเน้นหนักแนวคิดในเรื่องการค้าเสรี

3. พิจารณาจากลักษณะของวัตถุประสงค์เกี่ยวกับการหารายได้เข้ารัฐ

4. พิจารณาจากความเป็นเจ้าของทุนรัฐวิสาหกิจโดยรัฐ

5. พิจารณาจากรูปแบบในทางกฎหมาย    ได้แก่

1. รัฐวิสาหกิจในรูปของกระทรวง ทบวง กรม ของรัฐบาล ตัวอย่างได้แก่ การไปรษณีย์ของอังกฤษ กรมไปรษณีย์โทรเลขของไทย ถือเป็นส่วนราชการประเภทรัฐพาณิชย์มีลักษณะทางราชการ (Bureaucracy) มากที่สุด

2. รัฐวิสาหกิจในรูปของ Joint-Stock Company เป็นรัฐวิสาหกิจที่มีลักษณะของบริษัทผสมที่เอกชนมีหุ้นส่วนร่วมอยู่ด้วย แต่อำนาจในการบริหารงานและการจัดการเป็นของรัฐในฐานะผู้ถือหุ้นใหญ่ และอาจใช้กฎหมายหุ้นส่วนบริษัทมาใช้บังคับได้

3. รัฐวิสาหกิจในรูปของบรรษัทของรัฐหรือบรรษัทสาธารณะ (Public Corporation) เป็นรัฐวิสาหกิจที่สำคัญและทันสมัยที่สุด เนื่องจากมีลักษณะที่ให้ความคล่องตัวและเป็นอิสระในการบริหารงานมากขึ้น มีฐานะเป็นนิติบุคคลฝ่ายจัดการได้รับการแต่งตั้งโดยรัฐบาลเอกชนไม่มีฐานะเป็นเจ้าของแม้จะมีหุ้นอยู่ด้วยก็ตาม

6. การแบ่งประเภทของรัฐวิสาหกิจตามที่มาของกฏหมาย  ได้แก่

จำหน่ายเอกสารแนวข้อสอบสำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ (สคร.) ใหม่ล่าสุด

รวมทุกอย่างที่ออกข้อสอบ 

- ถาม - ตอบ ความหมายของรัฐวิสาหกิจ แนวคิดและทฤษฎี 

- แนวข้อสอบข่าว สังคม การเมือง เศรษฐกิจและเหตุการณ์ปัจจุบัน 

- ความหมายของรัฐวิสาหกิจ แนวคิดและทฤษฎี

- การสอบสัมภาษณ์

ความรู้เฉพราะตำแหน่งเลือกตามที่สอบ

นักวิเคราะห์รัฐวิสาหกิจปฏิบัติการ

นักวิชาการตรวจสอบภายในปฏิบัติการ

นักวิชาการเงินและบัญชีปฏิบัติการ

นักวิชาการพัสดุปฏิบัติการ